سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری «حوزه»، در ادامه بررسی فعالیت های دفتر تدوین متون درسی به معرفی اجمالی تولیدات  این دفتر می پردازد                        

 

*کتاب آموزش قرائت قرآن؛

1مؤلف: علی قاسمی              2مؤلفان: محمدرضا شهیدی پور و علی قاسمی

ثقل اکبر قرآن کریم، جاودانه‌ترین اعجاز پیامبر اکرم (ص) و راهنمای رسیدن بشر به کمال است قدم اول برای عمل کامل به قرآن و بهره‌مندی از معارف آن،  آشنایی  با متن قرآن و زیباخوانی آن است.

کتاب‌های حاضر محصول سالیان متمادی تجربه مولفان آن است که جلد اول آن به منظور مهارت‌افزایی روان‌خوانی قرآن و صحت قرائت نماز و جلد دوم با بیانی شیوا و توجه به مقدمات و ساختار آموزشی تعلیم تجوید و در قالبی متنوع و رنگی در دستــرس علاقمنـدان معــارف قــرآن قـرار می‌گیرند.

 

*کتاب تذکار وحی ؛

مولفان: فتح الله نجارزادگان- محمدرضا صفوی

انگیزه تدوین این کتاب تأمین متن درسی برای سطح اول طلاب در حد آشنایی با محتوای قرآن است.هر چند که هدف اساسی حضور اولیۀ قرآن در متن زندگی معلم و متعلم و ایجاد ارتباط با قرآن است؛

با توجه به مصوبه شورای عالی حوزه های علمیه که آشنایی محتوایی با قرآن را طی 288 ساعت در 6نیمسال تصویب کرده است، و نظر به اینکه هدف این درس، مرور اجمالی بر کل قرآن برای زمینه سازی انس با قرآن است، و با توجه به انتظارها، محدودیتها و واقعیتها، پس از جلسات مکرر (حدود 30 جلسه) و تبادل نظرها و مشاوره و نیز بررسی انواع گوناگون از کارهای صورتگرفته با جمع کارشناسان به این نتیجه رسیده شد که متنی فراهم گردد با این اوصاف:  

*همواره پیام اصلی آیات و روح معارف وحی که «توحید» است بهطور مستقیم و غیرمستقیم القا گردد؛ جاذبه برای انس با قرآن فراهم آید و طلبه -خدای ناکرده- احساس دلزدگی نکنند و از قداست قرآن نکاهند؛

*لغات و نکات صرف و نحو در حد فهم بسیط از آیات بیان شود؛

*دایم به طورمستقیم و غیرمستقیم گوشزد شود که عمق معارف وحی بس ژرفتر از این مرور اجمالی است و یک گام جلوتر نشان داده شود تا مخاطب گمان نکند همۀ تعالیم قرآن همین سطحی است که برای مرور بر قرآن فراهم آمده است؛

*متن تألیفی برای کارهای تبلیغی و تا حدودی پژوهشی نیز بهکار آید؛

*کتاب بهگونهای تدوین شود که بهطور آگاهانه یا ناخودآگاه ترجمه و متن قرآن، در اذهان نقش بندد و رجوع به متن و ترجمه آسان باشد؛

*مطالب کلیدی که از آیات استخراج میشود نمایانتر عرضه گردند تا مجموعۀ این مطالب زمینۀ زندگی با قرآن را فراهم آورند؛

*مخاطب احساس پراکندگی در معارف قرآن نکند، و کوشش شود چهرهای پیوسته از معارف آیات در ذهن او ترسیم گردد؛ این حقیقتی بود که باید جدی تلقی میشد؛

*آیاتی برای زندگی گزینش شود و مخاطب ملزم به حفظ آن باشد تا در طی تعلیم پانزده جزء قرآن حدود 200 آیه را حفظ نماید؛

*پیامها از آیات استخراج شود تا در حد خود زمینه معرفت و عمل به قرآن را به وجود آورد؛

*متن مشتمل بر پرسش باشد تا خوف از آزمون به دلیل حجم زیاد مطالب، کاسته شود؛

*برخی از موضوعات برای پژوهش در سطح مخاطب پیشنهاد گردد تا به صلاحدید استاد بهصورت اختیاری یا الزامی برای کار بیشتر مخاطب انجام پذیرد.

با توجه به مجموع مطالب یادشده و ملاحظات متعدد دیگر و نیز محدودیتها از نظر سطح مخاطب، زمان اجرا، حجم صفحات، گزینش آیۀ زندگی، پیامها، پژوهش و واقعیتها دربارۀ تفسیر و فهم کتاب خدا که سهلِ صعب است متن «تذکار وحی» تدوین گردیده است.

 

*درسنامه فقه  

 مولف : محمدحسین فلاح زاده

احکام فقه، مجموعه قوانین عملی اسلام است که از وحی الهی سرچشمه گرفته و با بیان معصومین (ع) تفسیر و تبیین شده و با تلاش مستمر فقهای بزرگوار، از منابع آنها استخراج گردیده است. روشن است که دانش فقه در طول تاریخ حوزه‌های علمیه، یکی از درس های زنده و اساسی بوده و هست و عالمانی برای تعلیم و تعلم آن، کتابهای بسیاری در سطوح مختلف نگاشته‌اند.

 نوشته حاضر نیز یکی از آنهاست که برای طلاب پذیرفته شده در آزمون‌های ورودی حوزه‌های علمیه نگاشته شد و در بردارنده عموم ابواب فقهی است. امید است مورد استفاده و بهره برداری آن عزیزان قرار گیرد.

 

*معرفی اجمالی کتاب‌های اخلاق اسلامی

   از دیرباز یکی از عناصر مورد توجه در حوزه‌های علمیه ، (اخلاق) بوده است. و به لحاظ ضرورت آشنایی طلاب با مباحث اصلی علم اخلاق مجموعه کتابهای اخلاق اسلامی تدوین شده است.

 مجموعه کتاب‌های اخلاق اسلامی بر اساس سرفصل‌های مصوب کمیته معین آموزش شورای گسترش حوزه علمیه تألیف گردیده است.

   اهداف شناختی این متون آموزشی، فهم اصطلاحات و مفاهیم اساسی، مسائل اصلی و ساختار تفصیلی «آداب ارتباط با خداوند متعال» ، «آداب ارتباط با خود  و آداب علم آموزی» و «آداب اجتماعی عام» و اهداف رفتاری آن، توانایی بازگویی این مفاهیم، مسائل و ساختار و نیز توانایی تطبیق مفاهیم و قواعد بر مصادیق و موارد از سوی طلاب است.

 از ویژگی‌های این کتاب‌ها، بهره‌مندی از آیات و روایات و محتوای کتب اخلاقی معتبر، ساختار منطقی و نظام‌مند، قلم روان و متناسب با سبک آموزشی حوزه‌های علمیه است.

   در متون آموزشی حاضر تلاش شده است که از امتیازات میراث گران‌بهایی از کتاب‌های معتبر اخلاقی همچون جامع السعادات، اثر ملا مهدی نراقی(قدس الله اسرارهم)؛ معراج السعادة، اثر ملا احمد نراقی(قدس الله اسرارهم)؛ و المحجة البیضاء فی تهذیب الإحیاء، اثر ملامحسن فیض کاشانی (قدس الله اسرارهم) و شرح چهل حدیث امام خمینی (قدس الله اسرارهم) استفاده شود.

 

*اخلاق اسلامی ج1و2

مولف: گروه اخلاق

جلد اول این مجموعه به آداب بندگی اختصاص دارد و جلد دوم در دفتر دوم به آداب فردی و در دفتر سوم به آداب علم آموزی می پردازد. اساتید گرامی، حجج اسلام و المسلمین آقایان: رضا حبیبی، محمد عالم زاده نوری، مجتبی زارعی، هادی حسینخانی، کاظم علی‌محمدی و محمد حسین صاعد رازی در تدوین و تکمیل این دو جلد نقش داشته‌اند.

 

*اخلاق اسلامی  3و4

مولف: عبدالهادی مسعودی

جلد سوم و چهارم این مجموعه به آداب اجتماعی اختصاص یافته است که تحت نظارت مستقیم گروه اخلاق تدوین شده است.

این مجموعه توسط حجت الاسلام و المسلمین عبدالهادی مسعودی نگاشته شده و اساتید گرامی، حجج اسلام و المسلمین: محمد عالم زاده نوری، علی هدایتی، هادی حسینخانی، مجتبی زارعی و محمد حسین صاعد رازی در تدوین و تکمیل آن نقش داشته‌اند. 

 

* معارف وعقائد ج1و2

مولفان: محمدتقی سبحانی و رضا برنجکار

در راستای ساماندهی و تقویت دانش کلام و عقاید، شورای گسترش حوزه های علمیه طرح جدیدی برای تدریس کلام در حوزه ها را تصویب کرد. کتاب معارف و عقاید 1 و 2 به عنوان متن درسی اولین دوره آموزش کلام اسلامی برای طلاب حوزه‌های علمیه تدوین شده است. 

برخی از ویژگی‌های این کتاب‌ها و مزایای آن نسبت به کتاب قبلی عبارتند از:

*تبیین عقلی مطالب متناسب با سطح مخاطب؛

*ذکر آیات و احادیث اهل بیت علیهم السلام در مباحث مرتبط؛

*جامعیت مباحث و شمول اکثر مباحث اساسی و همه سرفصلهای مصوب؛

*ملاحظه سنت کلامی امامیه در عین تبیین های جدید؛

*پاسخ به شبهات مهم به صورت غیر مستقیم.

روش کار در مجموعه کتاب‌های معارف و عقاید 1 تا 8 به  این صورت است که ابتدا مولفان متن اولیه را آماده می‌نمایند. این متن در کمیته کلام، درس به درس و سطر به سطر مورد بررسی و مباحثه و نقد قرار می‌گیرد. مولفان متن را بر اساس نظر اعضای کمیته اصلاح می‌نمایند. پس از این مرحله ارزیابان خارج از کمیته به نقد کتاب می‌پردازند. این نقدها در کمیته بررسی شده و آنچه مورد تصویب قرار می‌گیرد توسط نویسندگان در کتاب اعمال می‌شود. در نهایت اعضای کمیته یک بار دیگر کتاب را ملاحظه و نظرات تکمیلی کمیته در کتاب اعمال و پس از ویرایش و چاپ کتاب و تدریس آزمایشی کتاب در مدارس منتخب در قم و شهرستانها، جلساتی با مدرسین برگزار و دیدگاه‌های اصلاحی آنان اخذ می‌شود. این دیدگاه‌ها در کمیته بررسی و پس از تصویب در کتاب اعمال می‌گردد.

افرادی که بیشترین تاثیر را در تولید جلد اول و دوم این مجموعه داشته‌اند عبارتند از :

حجج اسلام آقایان: محمد تقی سبحانی،  رضا برنجکار، عبدالرحیم سلیمانی بهبهانی، رسول رضوی، عبدالمجید زهادت، حسن یوسفیان، مهدی یوسفیان، علی اصغر رضوانی و محمد محمدی.

 

*معارف وعقائد 3و4

مولفان: محمدتقی سبحانی   مولف: رسول رضوی و رضا برنجکار

کتاب‌های حاضر براساس سرفصل‌های مصوب برای مرحله دوم آموزش معارف و عقاید اسلامی با بهره‌مندی از نصوص دینی و براهین عقلی تدوین شده است. 

در جلد سوم بحث توحید و عدل الهی به نحو تفصیلی، و در جلد چهارم مباحث نبوت عامه و خاصه مطرح شده است.

این کتاب‌ها براساس نقشه جامعی که برای کل دوره مقدمات تهیه و به تصویب رسیده و نیاز سنجی های صورت گرفته ، تالیف و نشر یافته است به همین دلیل با کتاب‌های تدریس شده در دیگر پایه‌های درسی هماهنگ بوده و از تکرا ر مطالب  در محتوای آن پرهیز شده است 

ویژ گی‌های کتاب‌ها

ویژگی‌ها و خصوصیات کتاب معارف و عقاید  3 و 4 را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:

الف ) ویژگی‌های روشی و محتوا یی

*       جامعیت در مسائل ، دیدگاه ها و ادله مطرح شده؛

*       حفظ میراث علمی اندیشمندان امامیه در محتوای دروس و انتقال آن به خوانندگان ؛

*       پرهیز از بیان مسائل شاذ و کمتر شناخته شده و پرداختن به تبیین آموزه های مشهور و مورد اتفاق؛

*       استفاده دقیق، به جا و شایسته از آیات  و روایات برای تبیین مباحث ؛

*       استفاده از ادله و براهین عقلی برای اثبات آموزه‌های اعتقادی ؛

*       پاسخ گویی مستدل به سوالات و شبهات مطرح شده ؛

*       دفاع از آموزه های اهل بیت علیهم السلام در مباحث کلامی؛

*       استفاده از شیوه ها و استانداردهای آموزشی ؛

*       به روز کردن مسائل و مطالب مطرح شده ؛

*       استفاده از منابع معتبر و مشهور کلامی.

ب ) ویژگی‌های ساختاری

*       کتاب‌های حاضر براساس سابقه مطالعاتی و درسی مخاطبین طراحی شده و در واقع با نگاهی به 2 کتاب قبلی یعنی معارف و عقاید 1و 2 نوشته شده است.

*       در پاورقی درس‌ها آدرس‌ها و مستندات متنوعی معرفی شده اند که اساتید محترم برای تبیین بهتر مطلب  می‌توانند به آن منابع  رجوع کنند؛ این منابع همگی در دسترس بوده و بیشتر آنها در نرم افزار «کتابخانه کلام اسلامی» که از سوی مرکز نور منتشر شده موجود هستند.

*       در اول هر درس گزارشی از درس قبل و چگونگی پیوند آن با درس فعلی ارائه شده است .

*       در پایان درس ها پرسش‌های  مناسب با آن درس طراحی شده است.

*       بعد از پرسش ها به تناسب موضوع درس یک یا دو موضوع برای فعالیت پژوهشی ارائه گردیده است.

ادامه دارد ......